Zmiana tożsamości

Zmiana tożsamości może być zdefiniowana jako doświadczenie, w którym poczucie własnej tożsamości ulega tymczasowej zmianie, tak aby czuć się tak, jakby składało się z innych pojęć niż to, które wcześniej było. Na przykład, podczas gdy osoba może zwykle czuć, że jest wyłącznie swoim "ego" lub kombinacją swojego "ego" i ciała fizycznego, podczas tego stanu jej poczucie tożsamości może się zmienić, aby objąć środowisko zewnętrzne lub obiekt, z którym wchodzi w interakcję. Alternatywnie, osoba może czuć się tak, jakby jej poczucie jaźni nie ucieleśniało niczego, co jest doświadczeniem powszechnie określanym jako depersonalizacja.

Samo pojęcie tożsamości można zdefiniować jako fundamentalny i niemal uniwersalny składnik ludzkiej percepcji, który zapewnia doświadczenie poczucia bycia sobą, odrębnym systemem nieodłącznie odróżniającym się od świata zewnętrznego. Poczucie to potocznie określa się jako poczucie tożsamości, ego, czy też selfhood. W ogólnej rozmowie jest ono określane przy użyciu zaimków takich jak "ja", "mnie", "moje" jako narzędzie kontrastowania własnego "ja" z innymi ludźmi i wszelkimi innymi systemami, które nie są odczuwane jako ich.

Warto jednak zauważyć, że zamiast być statycznym, nieporuszającym się lub obiektywnym pojęciem, za jakie często się ją przyjmuje, tożsamość osoby może być w rzeczywistości doświadczana na wiele sposobów. Nie istnieje żaden komponent ludzkiego mózgu, ciała czy świadomości, który mógłby zostać wyróżniony jako miejsce, w którym znajduje się indywidualna tożsamość danej osoby. Spekuluje się więc, że jaźń jest wyuczonym i skonstruowanym pojęciem, które powstaje w wyniku połączenia doświadczenia, struktury języka i społecznych interakcji z innymi ludźmi. Koncepcja ta stoi w jawnej sprzeczności z powszechną w kulturze zachodniej koncepcją, że każda istota ludzka posiada namacalną tożsamość, która jest realnym i odrębnym systemem od tego, co znajduje się wokół niej.

W ramach tradycyjnych religii, wewnętrzna natura ludzkiej tożsamości różni się w zależności od konkretnej doktryny. Na przykład religie abrahamiczne, takie jak chrześcijaństwo i islam, stosują z natury dualistyczne podejście, które twierdzi, że jaźń jest duszą, która przebywa w ciele i jest wewnętrznie oddzielona od swojego zewnętrznego środowiska. Z kolei religie wschodnie, takie jak hinduizm i buddyzm, przyjmują podejście znane jako monizm lub niedualizm, które ogólnie rzecz biorąc zakłada, że odrębna jaźń jest iluzoryczna i że nie ma różnicy między tożsamością lub duszą a "zewnętrznym" wszechświatem, w którym przebywa.

1. Całkowity brak przypisanej tożsamości (depersonalizacja)

   Najniższy poziom tożsamości można opisać jako odczucie całkowitego braku posiadania jakiegokolwiek poczucia "ja" w ogóle. Jest to określane w psychiatrii jako "depersonalizacja". Można ją opisać jako anomalię samoświadomości, która polega na poczuciu obserwowania siebie w taki sposób, w jaki normalnie by się działo, a jednocześnie na poczuciu braku kontroli nad sytuacją. Może wystąpić pod wpływem substancji halucynogennych, szczególnie dysocjantów i może utrzymywać się przez jakiś czas po wytrzeźwieniu. Podczas tego stanu osoba dotknięta chorobą może mieć poczucie, że jest "na autopilocie", a świat stał się niejasny, marzycielski, mniej realny lub pozbawiony znaczenia. Osoby doświadczające depersonalizacji często czują się oderwane od swojej osobistej fizyczności, ponieważ nie odczuwają już wrażeń z ciała, uczuć, emocji i zachowań jako należących do osoby lub tożsamości. Często osoby z depersonalizacją twierdzą również, że rzeczywistość wydaje się nierealna, odległa lub zamglona. Depersonalizacja może być czasami niepokojąca dla użytkownika, który może stać się zdezorientowany przez utratę poczucia, że jego jaźń jest źródłem jego myśli i działań. Jednak nie musi to być z natury negatywny zmieniony stan świadomości, ponieważ nie wpływa bezpośrednio na emocje lub wzorce myślowe danej osoby.

   Jest to całkowicie normalne dla wielu ludzi, aby wślizgnąć się do tego stanu tymczasowo, często nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Na przykład, wiele osób często zauważa, że wchodzą w oderwany stan autopilota podczas stresujących sytuacji lub podczas wykonywania monotonnych rutynowych zadań, takich jak prowadzenie samochodu.

   W psychologii, przewlekła depersonalizacja, która utrzymuje się podczas trzeźwości przez dłuższy czas, jest identyfikowana jako "zaburzenie depersonalizacji" i jest klasyfikowana przez DSM-IV jako zaburzenie dysocjacyjne. Podczas gdy stopnie depersonalizacji są powszechne i mogą wystąpić tymczasowo u każdego, kto jest narażony na niepokój lub sytuację prowokującą stres, przewlekła depersonalizacja jest bardziej powszechna u osób, które doświadczyły poważnej traumy lub długotrwałego stresu i niepokoju. Objawy zarówno przewlekłej derealizacji, jak i depersonalizacji są powszechne w populacji ogólnej, z częstością występowania w ciągu całego życia wynoszącą do 26-74% i 31-66% w czasie traumatycznego wydarzenia. Wykazano również, że derealizacja może być spowodowana dysfunkcją w obrębie ośrodka przetwarzania wzrokowego mózgu (płat potyliczny) lub płata skroniowego, który jest wykorzystywany do przetwarzania znaczenia informacji sensorycznych, rozumienia języka i kojarzenia emocji.

   W kontekście efektów zmieniających tożsamość, depersonalizację można uznać za znajdującą się na przeciwległym krańcu spektrum tożsamości względem stanów jedności i wzajemnego powiązania. Dzieje się tak dlatego, że podczas depersonalizacji osoba odczuwa i przypisuje swoją tożsamość do niczego, co daje poczucie braku własnego "ja". Natomiast podczas stanu jedności i wzajemnego powiązania, człowiek odczuwa i przypisuje swoją tożsamość wszystkiemu, dając poczucie, że całość istnienia jest jego ja.

2. Samodzielna, odrębna tożsamość

   Drugi poziom tożsamości można opisać jako poczucie, że tożsamość danej osoby jest przypisana do jej mózgu i/lub ciała. Często mówi się o poczuciu, że jest się świadomością, siłą przewodnią zlokalizowaną w ciele, które jest zanurzone w wyraźnie odrębnym środowisku zewnętrznym i wchodzi z nim w interakcję. Zwykle towarzyszy temu poczucie wolnej woli lub agencji nad wszystkimi myślami i działaniami, które dana osoba podejmuje, co powoduje, że czuje się ona tak, jakby jej procesy decyzyjne wynikały z wewnętrznego źródła, które niekoniecznie jest zdeterminowane przez przyczynę i skutek w taki sam sposób, jak systemy zewnętrzne.

   Samodzielna odrębna tożsamość jest zdecydowanie najbardziej rozpowszechnioną formą tożsamości. Główny nurt kultury zachodniej uważa tę koncepcję siebie za oczywisty lub logiczny sposób postrzegania świata i jedyną formę tożsamości, która nie jest wewnętrznie urojona. Pomimo bycia kulturowo normatywnym, przekonanie to stało się przedmiotem znacznej debaty i krytyki w ramach współczesnej neuronauki i filozofii.

   Chociaż drastycznie zmienione w porównaniu z tym w trzeźwości, warto zauważyć, że stany halucynacyjne, takie jak zastąpienie ego i halucynacje z perspektywy drugiej osoby, zazwyczaj nadal mieszczą się w klasyfikacji tego poziomu. W obu przypadkach osoba nadal czuje się, jakby była oddzielnym agentem stojącym przed światem zewnętrznym, ale ma percepcję bycia inną tożsamością niż jej trzeźwe ja.

3. Identyfikacja z określonymi systemami "zewnętrznymi"

   Trzeci poziom zmiany tożsamości można opisać jako poczucie, że tożsamość osoby jest przypisana (oprócz ciała i/lub mózgu) konkretnym zewnętrznym systemom lub koncepcjom w bezpośrednim otoczeniu, zwłaszcza tym, które zwykle byłyby uważane za wewnętrznie odrębne od własnej istoty.

   Samo doświadczenie jest często opisywane jako utrata postrzeganych granic między tożsamością osoby a konkretnymi systemami fizycznymi lub koncepcjami w postrzegalnym środowisku zewnętrznym, które są obecnie przedmiotem jej myśli lub skupienia. Tworzy to wrażenie bycia nierozerwalnie "połączonym z", "jednym z", "takim samym jak", lub "zjednoczonym" z jakimkolwiek postrzeganym systemem zewnętrznym.

   Istnieje nieskończona liczba sposobów, w jaki ten poziom się przejawia, ale powszechne przykłady tego doświadczenia często obejmują:

   • stawanie się zjednoczonym i identyfikującym się z określonym obiektem, z którym wchodzi się w interakcję,
   • stawanie się zjednoczonym i identyfikującym się z inną osobą lub wieloma osobami, co jest szczególnie powszechne w przypadku angażowania się w działania seksualne lub romantyczne,
   • zjednanie się i identyfikacja z całym własnym ciałem fizycznym,
   • zjednanie się i identyfikacja z dużymi tłumami ludzi, szczególnie częste na festiwalach muzycznych,
   • ujednolicenie i identyfikacja z natychmiastowo postrzeganym środowiskiem zewnętrznym, ale nie z ludźmi w nim.

4. Identyfikacja ze wszystkimi postrzegalnymi systemami "zewnętrznymi"

   Czwarty poziom zmiany tożsamości można zdefiniować jako poczucie, że tożsamość danej osoby jest przypisana do całości jej bezpośrednio postrzeganego środowiska zewnętrznego.

   Samo doświadczenie jest często opisywane jako utrata postrzeganych granic pomiędzy tożsamością osoby, a całością jej danych zmysłowych lub aktualnie postrzeganym środowiskiem zewnętrznym. Stwarza to u osoby wrażenie, że "stała się jednością z otoczeniem". Jest to odczuwane jako rezultat tego, że poczucie "ja" osoby staje się przypisane nie tylko przede wszystkim do wewnętrznej narracji ego, ale w równej mierze do samego ciała i wszystkiego wokół, co jest fizycznie postrzegane przez zmysły. To odczucie tworzy przekonującą perspektywę, że osoba jest środowiskiem zewnętrznym doświadczającym siebie poprzez określony punkt w nim, a mianowicie fizyczne postrzeganie zmysłowe ciała, w którym obecnie przebywa jej świadomość.

   To właśnie w tym momencie kluczowy składnik doświadczenia wysokopoziomowej zmiany tożsamości staje się niezwykle zauważalnym czynnikiem. Kiedy poczucie własnej wartości osoby staje się przypisane do całości jej otoczenia, ta nowa perspektywa całkowicie zmienia sposób, w jaki odczuwa się fizyczną interakcję z tym, co wcześniej było odczuwane jako środowisko zewnętrzne. Na przykład, kiedy osoba nie jest w tym stanie i wchodzi w interakcję z obiektem fizycznym, zazwyczaj czuje się tak, jakby była centralnym agentem działającym na oddzielny świat wokół niej.

   Jednak podczas przechodzenia w stan jedności z aktualnie postrzeganym środowiskiem, wchodząc w interakcję z zewnętrznym obiektem konsekwentnie czuje się, jakby cały zjednoczony system autonomicznie działał na siebie, bez centralnego, oddzielnego agenta obsługującego proces interakcji. Zamiast tego, proces nagle czuje się tak, jakby stał się całkowicie zdecentralizowany i wholistyczny, ponieważ środowisko zaczyna autonomicznie i harmonijnie reagować na siebie w ustalony wcześniej sposób, aby wykonać interakcję przeprowadzoną przez jednostkę.

5. Identyfikacja ze wszystkimi znanymi systemami "zewnętrznymi"

   Piąty poziom zmiany tożsamości można zdefiniować jako poczucie, że czyjaś tożsamość jest jednocześnie przypisana do całości bezpośrednio postrzegalnego środowiska zewnętrznego i wszystkich znanych koncepcji, które istnieją poza nim. Te znane koncepcje zazwyczaj obejmują całą ludzkość, naturę i wszechświat w jego obecnej postaci w całości. To uczucie jest powszechnie interpretowane przez ludzi jako stawanie się jednym ze wszechświatem.

   Kiedy doświadcza się tego efektu, tworzy się nagła perspektywa, że osoba nie jest oddzielnym agentem zbliżającym się do zewnętrznej rzeczywistości, ale zamiast tego jest cały wszechświat jako całość doświadczający siebie, badający siebie i wykonujący działania na sobie poprzez specyficzny punkt w przestrzeni i czasie, w którym to konkretne ciało i świadoma percepcja obecnie przebywa. Ludzie, którzy przechodzą przez to doświadczenie konsekwentnie interpretują je jako usunięcie głęboko osadzonej iluzji, a objawienie często opisują jako jakiś rodzaj rzekomo głębokiego "przebudzenia" lub "oświecenia".

   Chociaż niekoniecznie są to dosłowne prawdy o rzeczywistości, w tym momencie wiele powszechnie zgłaszanych wniosków o charakterze religijnym i metafizycznym często zaczyna manifestować się jako głębokie realizacje. Zostały one opisane poniżej:

   Nagła i całkowita akceptacja śmierci jako podstawowego dopełnienia życia. Śmierć nie jest już odczuwana jako zniszczenie osoby, ale po prostu jako koniec tego konkretnego punktu większej całości, która zawsze istniała i będzie istnieć oraz żyć dalej poprzez wszystko inne, w czym przebywa. Dlatego śmierć małej części całości jest postrzegana jako nieunikniona i nie warta żalu czy jakiegokolwiek emocjonalnego przywiązania, ale po prostu jako fakt rzeczywistości. Subiektywna perspektywa, w jakiej dana osoba wyobraża sobie "boga" lub bóstwa, może być odczuwana jako identyczna do natury istnienia i całości jego zawartości, włączając w to siebie. To zazwyczaj pociąga za sobą intuicję, że jeśli wszechświat zawiera wszelką możliwą moc (wszechmoc), wszelką możliwą wiedzę (wszechwiedzę), jest samowytwarzający i samopodtrzymujący to na poziomie semantycznym lub dosłownym wszechświat i jego zawartość mogą być również postrzegane jako Bóg. Subiektywna perspektywa, że osoba, z natury bycia wszechświatem, jest osobiście odpowiedzialna za projektowanie, planowanie i realizację każdego pojedynczego szczegółu i elementu fabuły swojego osobistego życia, historii ludzkości i całego wszechświata. To oczywiście obejmuje osobistą odpowiedzialność za wszystkie cierpienia i wady ludzkości, ale także za jej akty miłości i osiągnięcia.